Een slaapapneu, verkort apneu, is een ademstilstand tijdens de slaap. Er is sprake van een aandoening (een syndroom) als deze apneu's vaak en lang voorkomen, vanaf 5 ademstilstanden (langer dan 10 seconden) per uur. De ademstilstanden worden veroorzaakt door een blokkering (obstructie) van de luchtwegen of doordat vanuit de hersenen geen signaal doorgegeven wordt om te ademen. In het eerste geval spreken we van OSAS, Obstructief SlaapApneu Syndroom, in het tweede geval van CSAS, Centraal SlaapApneu Syndroom.
Apneu komt vaker voor dan gedacht, van 5% tot 10% van de bevolking, meer bij mannen dan bij vrouwen, meer bij zwaarlijvigen en het neemt toe met de leeftijd.
Apneu gaat gepaard met snurken, maar snurken komt ook voor zonder apneu. Symptomen kunnen zijn o.m. vermoeidheid (ondanks voldoende uren slaap), slaperigheid, concentratie-verlies en prikkelbaarheid.
Van licht tot ernstig apneu
In een slaaponderzoek worden de ademstilstanden geregistreerd, zowel apneu's als hypopneu's. Bij een apneu is de luchtweg volledig geblokkeerd, bij een hypopneu is het een gedeeltelijke blokkering. Een samengestelde index geeft de ernst van de aandoening weer: de AHI, Apneu Hypopneu Index:
- AHI van 5 tot 15 per uur = licht
- AHI van 15 tot 30 = matig ernstig
- AHI hoger dan 30 = ernstig
Terugbetaling door ziekteverzekering: vanaf AHI 15 wordt de behandeling met een luchtdruktoestel (CPAP) of mondebeugel (MRA) terugbetaald.
Oorzaak van apneu
Tijdens de slaap ontspannen de spieren ter hoogte van de bovenste luchtwegen. Hierdoor wordt de keelholte nauwer en neemt de weerstand van de ingeademde lucht toe. Gedeeltelijke afsluiting van de keelholte veroorzaakt een turbulentie van de luchtstroom, die het weke verhemelte en de andere keelstructuren aan het trillen brengt (snurken).
Welke behandeling? en hoeveel kost ze?
De meest voorkomende behandeling is het gebruik tijdens de slaap van een beademingstoestel met masker. Dit CPAP-toestel (Continuous Postive Air Pressure) stuurt een verhoogde luchtdruk bij het inademen, waardoor de luchtweg open blijft. Welke luchtdruk nodig is, wordt door het slaapcentrum bepaald.
Vanaf 15 obstructieve apneus of hypopneus (= bijna apneus) per uur komt de ziektverzekering tussen via de zogenaamde Apneu Conventie met het RIZIV. Het slaapcentrum krijgt een dagvergoeding voor het ter beschikking stellen van een toestel en opvolging (zoals de regelmatige vervanging van maskers, slangen e.d.). Deze dagvergoeding bedraagt 1,89€ sinds 1 januari 2017. Het remgeld (persoonlijk aandeel) bedraagt 0,25€/dag (91,25€/jaar) voor gewone rechthebbenden, er is geen persoonlijk aandeel als je recht hebt op verhoogde tegemoetkoming. Voorwaarde is wel therapietrouw die jaarlijks gecontroleerd dient te worden in het slaapcentrum. Elke CPAP bevat een teller die het aantal uren effectief gebruik registreert. Sinds 1 januari 2017 dienen gebruikers het toestel minimaal 4u per nacht te gebruiken (voordien gold 3u/nacht).
Een andere behandeling die binnen de conventie terugbetaald wordt, is de MRA, een mondbeugel. Voorwaarde is ook hier een therapietrouw van minimaal 4u/nacht gebruik. De MRA is vooral geschikt bij lichte vormen van slaapapneu, of bij het niet kunnen verdragen van de CPAP met masker.
Meer over de CPAP conventie tussen het RIZIV en erkende slaapcentra vind je op de website van het RIZIV: Obstructief slaapapneusyndroom: tegemoetkoming in de kosten van een thuisbehandeling met een nCPAP-toestel
Minder voorkomende behandelingen:
- Bij welbepaalde oorzaken van keelholte kan een chirurgische ingreep een oplossing bieden.
- Wanneer de apneu enkel in ruglig voorkomt, dan kan een toestelletje dat op de buik bevestigd wordt, de ruglig verhinderen.
Door de verschillende oorzaken en gepaste behandelingen werken in een slaapcentrum diverse specialisten samen. Longartsen, nko-artsen (neus-keel-oren), tandartsen, psychologen en neurologen vormen een multi-disciplinair slaapteam.
Behandeling is absoluut noodzakelijk
Bij apneu gaat het niet enkel over ongemakken van snurken en ademstilstanden. Apneu is een systeemaandoening, het beinvloedt ons gehele lichaam voor twee redenen:
- slaapkwaliteit is onvoldoende: je recupereert 's nachts onvoldoende, je bent niet uitgeslapen ondanks het aantal uren slaap
- zuurstoftekort in het bloed doet onze organen minder goed functioneren
Onbehandelde apneu is gevaarlijk bij autorijden, vandaar dat de verkeerswetgeving autorijden verbiedt tot de apneu behandeld is.
Het slapen met een masker of met een mondbeugel is in het begin niet vanzelfsprekend. Het perspectief dat het levenslang is, evenmin. Maar de ongemakken wegen absoluut niet op tegen de gezondheidswinst. Als je beseft wat apneu met de rest van je lichaam doet, ook voor anderen (je partner, de tegenligger op de baan), is er geen twijfel mogelijk. ApneuVereniging Vlaanderen benadrukt daarom het positieve verhaal, het verhaal na de ommekeer. We zijn CPAP of MRA gebruikers die ook de eerste maanden moesten wennen aan het nieuwe slapen. We zetten ons vrijwillig in voor het verspreiden van exacte informatie, lotgenotencontact en belangenbehartiging. Heb je een diagnose van apneu, wordt lid van de ApneuVereniging, je bent van harte welkom.
Feiten of fabels?
Zoals voor elke aandoening zijn er ook over apneu onjuiste verhalen. Op internet kan je je best baseren op betrouwbare bronnen. Onze informatie op deze website wordt overlegd en gecontroleerd door onze medische adviseur. Ook kan je terecht bij websites van slaapcentra. We vermelden hier de informatiebronnen van de Universitaire Slaapcentra, maar je kan ook terecht bij jouw regionaal slaapcentrum:
- UZ Antwerpen: Slaapapneu
- UZ Brussel: Ademhalingsgerelateerde slaapproblemen of apneu
- UZ Gent: Van snurken tot apneu's
- UZ Leuven: Slaapapneu
Wat heb ik aan een ApneuVereniging?
ApneuVereniging Vlaanderen gaat voor correcte informatie met de nadruk op het onmiskenbaar positieve verhaal, het verhaal na de ommekeer. Na jaren van gesnurk, irritatie van je partner, vermoeidheid, abnormale slaperigheid, onverantwoord rijden... herleef je met de behandeling van je ademstops. Je herwint energie. We zijn allen CPAP of MRA gebruikers die ook de eerste maanden moesten wennen aan het nieuwe slapen. We zetten ons vrijwillig in voor het verspreiden van exacte informatie, lotgenotencontact en belangenbehartiging. Heb je een diagnose van apneu, wordt lid van de ApneuVereniging, je bent van harte welkom.
Meer informatie over oorzaken, diagnose, behandeling, apneu en invloed op andere aandoeningen (de comorbiditeiten) vind je op deze website in het uitklapmenu Apneu Informatie in het hoofdmenu bovenaan. Meer informatie over de vereniging, vind je onder ApneuVereniging. Aarzel niet ons te e-mailen of te bellen als je met vragen zit: info@ApneuVereniging.be en 03 494 27 39. Doen!
Mark De Quidt, september 2016.